سیستمهای اعلام و اطفاء حریق | ایمن جو

آموزش

 

 

 

آموزش کامل سيستم هاي اعلام حريق

1- دتکتور دودی ( Smoke Detector ):

نکاتي که بايد در هنگام استفاده از دتکتورهاي دودي رعايت گردد :

الف : دتکتور دود نبايد در مسير کوران هوا نصب گردد .

ب : براي تعيين محل نصب بايد از استاندارد 5839 BS پيروي کرد .

ج : در محلهايي که در حالت عادي دود و بخار وجود دارد مانند موتور خانه و کنار

بويلر از اين دتکتور استفاده نشود .

نکته : اسپري خاصي وجود دارد که براي تست دتکتورهاي دودي بکار مي رود و با پاشيدن

آن به سمت دتکتور مي توان از عملکرد صحيح آن مطمئن شد.

2- دتکتور حرارتي ( Heat Detector ):

اين دتکتورها داراي يک مقاومت حرارتي مي باشد که در اثر حرارت حاصل از حريق مقاومت

آن کم شده و باعث افزايش جريان مي شود و به مرکز کنترل اعلام حريق مي نمايد . نصب

آنها نيز به صورت سقفي و طبق استاندارد 5839 BS مي باشد و در دو نوع ارائه شده اند:

 

 

الف. نوع حرارتي ثابت ( FIX ) :

 

ب : نوع حرارتي افزايشي (Rate Of Rise((ROR) :

در محل هايي که تغييرات دما ناگهاني اتفاق مي افتد ( مانند آشپزخانه ( از اين نوع

دتکتورها استفاده مي شود . اين دتکتورها داراي ولومي براي تنظيم دما مي باشند .

نکته : دتکتورهاي الکترونيکي جديدي ساخته شده اند که هم به صورت دتکتور فيکس و همه

دتکتور افزايشي قابل استفاده هستند و به آنها دتکتورهاي ترکيبي ( Combined ( گفته

مي شود که نسبت به دو مدل بالا داراي قدرت کشف بالاتري هستند .

 

دتکتور مولتي (MULTI) :

اين دتکتورها شامل دو طبقه هستند که يکي به عنوان دتکتورحرارتي و ديگري به عنوان

دتکتور دودي عمل مي کند و در محل هاي که هم امکان وجود دود و هم حرارت هست به کار

مي روند. ( مانند اتاق هاي بايگاني و کتابخانه ها )

3 – دتکتور شعله اي (Ultra Violet Flame Detector) يا (Infrar Flame)

اين دتکتورها با استفاده ه از سنسور گيرنده اشعه ماورا بنفش شعله آتش يا اشعه مادون

قرمز آتش را تشخيص داده و اعلام حريق مي نمايند . زمان پاسخ آنها حدود چند ثانيه مي

باشد و آتش را بسيار سريع تشخيص مي دهند. در دو نوع قابل نصب براي فضاي داخلي

(Indoor) و فضاي خارجي(Outdoor ) موجود مي باشد و ولتاژ کار آنها 12 الي 30 ولت DC

است زاويه ديد آنها نيز 120 درجه مي باشد .

 

دتکتور گازي ( Gas Detector ) :

براي تشخيص نشتي گاز و اعلام خطر قبل از به وجود آمدن حريق مخصوصا در محل هاي که از

گازهاي سوختني (قابل اشتعال) ( CNG , LPG ) استفاده مي شود اين دتکتورها مورد

استفاده قرار مي گيرد. مبناي تشخيص برخي از آنها بوي گاز مي باشد و به صورت ديواري

يا سقفي نصب مي شوند. مورد استفاده آن ها در آپارتمان ها ، هتل ها و مراکز صنعتي مي

باشد . برخي از انواع اين دتکتورها قادرند در صورت کشف نشتي گاز به يک شير فرمان

بدهند و مسير گاز را ببندند .

نکته : در دتکتورهاي پيشرفته تر تغييرات چگالي گاز توسط مبدل تبديل به جريان 4 تا

20 ميلي آمپر تبديل شده و با يک کابل سه سيمه براي اندازه گيري و کنترل به پانل

کنترل مرکزي ارسال مي شود.همچنين سيستمهايي با دتکتور و تابلوي مرکزي مخصوص وجود

دارند که ميزان گاز منواکسيدکربن ( CO ) را در محيط تشخيص داده و در صورت کم بودن

غلظت آن يک سيستم تهويه را راه اندازي مي کنند و در صورت زياد بودن غلظت آن در هواي

محيط اعلام خطر مي نمايند مورد استفاده اين دتکتورها در پارکينگ هاي عمومي و در

تونلهاي زيرزميني و محل هايي مي باشد که از سوخت هاي منو اکسيد کربن زا مانند زغال

يا نفت استفاده مي کنند.

 

پايه دتکتورها :

براي نصب يک دتکتور ابتدا بايد پايه آن متناسب با نوع دتکتور نصب شود و سيم کشي روي

آن انجام پذيرد سپس دتکتور روي پايه جا زده شود . بر روي پايه دتکتور پيچ هاي اتصال

براي تعذيه ورودي - و + و دو پيچ اتصال براي اتصال به دتکتور بعدي و يا مقاومت

انتهاي خط ( EOLR ) وجود دارد . همچنين ممکن است يک پيچ اتصال نيز براي منفي چراغ

ريموت انديکاتور ( شرح آن در ادامه مي آيد ) وجود داشته باشد.

 

تجهيزات اعلام کننده حريق:

براي آگاه کردن ساکنين ساختمان از بروز حريق از وسايل سمعي و بصري خاص سيستم هاي

اعلام حريق استفاده مي شوند که به سه گروه تقسيم مي گردند .

 

1- آژير ( Sounder ) يا زنگ ( Bell ) :

آژيرها وسايل خبري صوتي هستند که هنگام بروز حريق به صدا در مي آيند .ساختمان آن ها

الکترونيکي بوده و معمولا پلاريزه ( داراي + و- ( مي باشند . تمام آژيرهاي که در يک

ساختمان به کار مي روند بايد داراي صداي يکنواخت و يکسان باشند و از همه جاي

ساختمان صداي آژير شنيده شود. نصب آنها به صورت سقفي يا ديواري مي باشد . حداقل

صداي آژير بايد 65 دسي بل يا 50 دسي بل بيشتر از صداهاي محيط باشد . مقدار قدرت صدا

براي استراحتگاه ها 75 دسي بل مي باشد . معمولا صداي آژيرهاي ساخته شده در فاصله يک

متري حدود 100 دسي بل است به همراه بعضي از آژيرهاي يک چراغ فلاشر تعبيه مي شود تا

در صورت پر سر و صدا شدن محيط و شنيده نشدن صداي آژير چراغ فلاشر افراد را متوجه

بروز حريق بنمايد . تغذيه آژيرها معمولا 24 ولت DC مي باشد و هنگام آلارم جريان

حدود 160 ميلي آمپر مي کشند ولي در حالت عادي جريان آنها چند ده ميلي آمپراست . در

محيط هاي پر سروصدا ( محيط هاي کارگاهي و صنعتي ( از آژيرهاي موتوردار ( Siren (

استفاده ميشود که فرکانس خروجي 1800- 1000 هرتز دارند و صداي قوي توليد مي کنند .

رنگ آژيرها معمولا قرمز مي باشد .

 

2 - چراغ هاي نشانگر ( Flasher ) :

اين چراغ ها با نور ثابت يا چشمک زن ( Flash ) و همچنين به صورت ثابت يا گردان

ساخته شده اند و معمولا به رنگ قرمز هستند و در دو محل نصب مي شوند:

 

الف - در پاگردهاي و راه پله يا در راهروها :

در پاگردهاي راه پله يا در راهروها چراغ هاي فلاشري نصب ميگردند که موازي با آژيرها

بسته شده اند وهمراه آژير به کار مي افتند و به آنها چراغ Strobe Light مي گويند .

افراد ناشنوا در ساختمان با ديدن نور اين چراغ ها مي توانند متوجه بروز حريق بشوند

يا در صورت از کار افتادن احتمالي آژيرها اين چراغ ها بروز حريق را مشخص مي کنند

.بعضي از اين چراغها ممکن است با آژير يکجا باشند. تصوير چند نمونه از آنها را در

زير مي بينيد:

 

ب- در بالاي سر درب واحدها يا اتاق ها :

ممکن است در بعضي مواقع خود زون داراي قسمت هاي متعددي باشد و هنگام بروز حريق نياز

به تشخيص دقيق تر محل حريق داشته باشپم . مثلا در آپارتمان هاي که هر طبقه يک زون

مي باشد و خود طبقه داراي چند واحد است و يا در هتل ها که اتاق هاي متعددي در هر

طبقه وجود دارد براي تشخيص دقيق محل حريق از چراغ Remote Andicator استفاده مي گردد

. اين چراغ بالاي درب هر واحد نصب مي شود و تغذيه مثبت آن از مثبت منبع تغذيه و

منفي آن از پايه مخصوص چراغ ريموت در دتکتورهاي آن واحد مي باشد.اين پايه روي

دتکتور با حرف R مشخص مي شود. در صورت وصل کردن دتکتوراين چراغ نيز روشن مي شود .

 

3- شستي هاي اعلام حريق ( MCP ) ( Manual Call Point ):

اين شستي ها براي اعلام حريق دستي ساخته شده اند و در دو نوع فشاري معمولي و شيشه

اي مي باشند . در هر دو نوع در حالت عادي کنتاکت شستي باز است ( N.O ) و در حالت

اعلام حريق يک مقاومت سري با شستي که مقدار آن معمولا 270 اهم است در مسير به طور

موازي با مقاومت انتهاي خط قرار مي گيرد و مقدار مقاومت معادل به حدود 380 اهم مي

رسد و جريان افزايش مي يابد و اين از نظر سيستم يعني اعلام حريق . در نوع شيشه اي

شستي تحت فشار قرار دارد و با شکسته شدن شيشه آزا د شده و کنتاکت آن بسته مي شود .

در انواع معمولي بايد شستي را فشار داد تا کنتاکت آن بسته شود . شستي معمولا داراي

سوئيچي براي ري ست ( Reset ) کردن مي باشند تا بعد استفاده از شستي بتوان دوباره

آنرا به حالت عادي برگرددند. محل نصب شستي ها بايد در مسيرهاي خروجي ساختمان و در

دسترس و در معرض ديد باشد تا احيانا اشخاص براي به صدا در آوردن سيستم اعلام خطر به

محل وقوع حريق نزديک نشوند و به سمت خروجي ها بروند . فاصله نصب شستي ها حداکثر 30

متر و ارتفاع نصب 4/1 متر از کف مي باشد . روي شستي ها کلمه Fire نوشته مي شود و به

رنگ قرمز مي باشند .

 

کابل کشي سيستم اعلام حريق :

نصب و استقرار تجهيزات سيستم اعلام حريق طبق استاندارد 5839 BS و کابل کشي طبق

استاندارد 6207 BS انجام مي گيرد. به طور کلي مي توان سيم هاي مدار اعلام حريق را

به دو گروه تقسيم کرد و باتوجه به خصوصيات هر گروه کابل مناسب باآن را به کار برد :

 

گروه 1 : کابلهاي که بعد از آشکار شدن حريق استفاده نمي شود مانند کابل هاي

دتکتورها وشستي ها

گرو 2 : کابلهايي که بعد ازکشف حريق استفاده ميشوند مانند کابلهاي منبع تغذيه و

آژيرها و چراغها

در حالت کلي مي توان براي هر دو گروه کابل 1/5 ميلي متر مربع با روپوش و عايق

پروتودور به کار برد ولي در مکان هايي که امکان ضربه يا ساييدگي و جويده شدن توسط

حيوانات وجود دارد بايد کابل ها را حفاظت مکانيکي کرد. مي توان در مورد سيم هاي

آژيرها و چراغ ها براي حفاظت آنها را داخل ديوار زير حداقل 12 ميلي متر گچ به صورت

تو کار گذاشت . کابلهاي سيستم اعلام حريق بايد جدا از ساير کابل ها سيم کشي شوند .

تست کابل ها توسط اهم متر انجام مي شود و در صورت استفاده از مگا اهم سنج بايد تمام

تجهيزات اعم از دتکتور- آژير- پانل کنترل و ... را از مدار باز کرد تا ولتاژ تست

بالا به آنها آسيب نرساند . هنگام کابل کشي نبايد از مسير زون ها انشعاب گرفت .

همچنين نبايد از آژير ها هم انشعاب گرفت . کابل کشي سيستم هاي عادي به صورت راديال

يا خطي و کابل کشي سيستم هاي هوشمند به صورت حلقوي انجام مي گيرد . در انتهاي مسير

زون ها هميشه يک مقاومت موازي با خط که مقدار آن معمولا 4/7 يا 6/8 کيلو اهم است

متصل مي کنند يا از واحد انتهاي خط AEOL استفاده مي نمايند .

 

پانل کنترل (Fire Alarm Control)(FACP) :

اصلي ترين و مهمترين قسمت سيستم اعلام حريق پانل کنترل مي باشد که وظيفه ارتباط بين

شستي ها و دتکتورها و وسايل اعلام حريق مانند آژيرها و چراغ ها را به عهده دارد .

اين پانل ها به دو نوع آنالوگ و ميکروپروسسوري تقسيم مي شوند . پانل هاي کنترل بايد

قادر به تشخيص و اعلام خطاي اتصال کوتاه يا قطعي مدار باشند و همچنين در مواقع قطعي

برق به طور اتوماتيک برق اضطراري را توسط باطري ها به مدار اعمال کنند . پانل ها

معمولا داراي امکاناتي نيز براي تست قسمت هاي مختلف مدار مي باشند . از نظر ظرفيت

پانل ها را با زون تقسيم بندي ميکنند که معمولا به صورت 2- 4- 8- 16- 24- 32 زون

ارائه مي شوند . در بعضي از پانل ها مي توان با اضافه کردن کارت هاي الکترونيکي (

Extention card ( تعداد زون ها را فزايش داد . پانل مرکزي بايد در محلي نصب شود که

به راحتي قابل مشاهده باشد . معمولا در وروديها و محلهايي که ماموران آتش نشاني

داخل مي شوند نصب مي گردد . خود مرکز کنترل بايد توسط يک دتکتور دودي حفاظت شود .

ارتفاع نصب آن حدود 8/1 الي 2 متر است و بايد محل نصب آنرا از نظر دستکاري افراد

غير مجاز و يا احتمال خرابکاري مورد توجه قرار داد. تعداد دتکتورهاي قابل اتصال به

هر زون توسط کارخانه سازنده تعيين مي شود.در زير تصوير 3 نوع پانل مرکزي عادي را

ميبينيد:

در سيستم اعلام حريق نحوه ارتباط دتکتورها با پانل مرکزي به اين صورت است که در

مواقع بروز حريق , تحريک دتکتور يا فشار دادن شستي اعلام حريق باعث ايجاد يک اتصال

کوتاه نسبي در مدار مي شود و جريان مدار افزايش مي يابد نه به حدي که به عنوان

اتصال کوتاه کامل شناخته شود و باعث اعلام خطا شود) در نتيجه مرکز کنترل اعلام حريق

مينمايد . مرکز کنترل از طريق مدار الکترونيکي بعد از تشخيص حريق رله هاي مربوطه را

وصل کرده و آژيرها و چراغ هاي اعلام خطر را به کار مي اندازد. قسمت هاي اصلي پانل

کنترل به شرح زير مي باشد :

 

1- منبع تغذيه (Power Suply Dmt) (PSU) :

منبع تغذيه يا به صورت ترانس کاهنده به همراه مدار يکسو سازي داخل پانل قرار مي

گيرد و يا به صورت واحد مجزا از بيرون پانل به پانل کنترل متصل مي شود . ولتاژ

خروجي منبع تغذيه معمولا 24 ولت DC و قدرت جريان دهي آن حدود 2 آمپر است . قدرت

جريان دهي منابع تغذيه جداگانه حدود 3 تا 6 آمپر است و در دستگاه هاي بزرگ با تعداد

Zone بالا استفاده مي شود . در مواقع قطع برق منبع تغذيه اضطراري که معمولا عبارت

از 2 عدد باطري خشک (بدون نياز به سرويس و نگهداري) 12 ولت مي باشد که به طور سري

بسته مي شوند تا 24 ولتDC را تامين کنند . در حالت عادي که برق 220 ولت وصل است

سيستم باطري ها را شارژ کرده و براي مواقع قطعي برق آماده نگه مي دارد وهنگام بروز

قطعي برق به طور اتوماتيک وارد مدار مي شوند بسته به تعداد زونهاي تابلو اصلي در

آمپرساعت هاي مختلفي استفاده مي شوند . براي تابلوهاي 2 زون باطري هاي 2 آمپر ساعت

و براي تابلوهاي 4 الي 12 زون 7 آمپرساعت و براي تابلو هاي 12 الي 24 زون باطري 12

آمپرساعت مناسب مي باشد . معمولا باطريها در داخل تابلو کنترل قرار مي گيرند. بعد

از نصب سيستم بايد باطريها را قبل از اتصال پانل شارژ کرد و سيستم را با باطريهاي

شارژ شده روشن نمود.

 

2 – برد الکترونيکي :

بر روي اين برد فيوزهاي لازم و رله مربوط به مگنت هاي نگهدارنده (Door holder) و

جامپرهايي براي تنظيم و قطعات الکترونيکي ديگر وجود دارد . همچنين نشانگرهاي اتصال

کوتاه و قطعي مدار و کانکتور توسعه (Aux) و کانکتور اتصال کارت زون روي اين برد وصل

است .